วันเสาร์ที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2561

การเก็บเส้นไหม




เส้นไหม


เส้นไหม
          ไหมหนึ่งหรือไหมน้อย คือเส้นไหมที่ได้จากการที่สาวไหมชั้นนอกออกไว้ต่างหาก แล้วแยกรังไหมออกเพื่อนำมาต้มสาวเป็นครั้งที่2 จะได้เส้นเล็กละเอียดมีขนาดสม่ำเสมอ ไม่มีปุ่มปมเป็นไหมที่สวยงามและมีคุณภาพดีนิยมใช้ทำเป็นเส้นยืน
          ไหมสอง หรือไหมกลาง คือเส้นไหมที่สาวเอาไหมชั้นนอกออกแล้วแทนที่จะแยกให้อยู่คนละพวก กลับสาวไปเรื่อยๆพอรังไหมใกล้หมดก็เติมรังไหมเข้าไปอีก แล้วสาวไปเรื่อยๆซึ่งจะได้เส้นไหมขนาดโต อาจมีปุ่มปนบ้าง นิยมใช้เป็นเส้นพุ่งในการทอ
          ไหมสามหรือไหมใหญ่ คือเส้นไหมที่สาวออกมาจากรังไหมครั้งแรก เป็นการเอาเฉพาะเปลือก และพักยกรังไหมเอาไว้เส้นไหมจะแข็ง เส้นใหญ่และหยาบ ถ้านำไปทอจะได้ผ้าชนิดหนา
การเตรียมเส้นไหม
          ไน  เป็นเครื่องมือสำหรับกรอเส้นไหมเข้าหลอด ลักษณะเป็นวงล้อทำด้วยไม้ไผ่หรือหวาย ระหว่าล้อและแกนหลอดมีเชือกฟูกโยง เมื่อหมุนวงล้อ ก็จะทำให้แกนหมุนไปด้วย
          ระวัง เป็นเครื่องมือปั่นไหม มีลักษณะเหมือนกังหัน 2 ดอก ทำด้วยไม้หรือไม้ไผ่เหลาแบนๆดอกละ3อันระหว่างกังหันทั้ง2มีแกนและเส้นด้ายหรือไนล่อนผูกโยงสำหรับรองรับเข็ดไหม
          ระวังใช้คู่กับไน   เมื่อต้องการกรอเส้นไหมยืนเส้นไหมพุ่งเข้าหลอดโดยจะสวมหลอดเข้ากับแกนไน แล้วนำเข็นไหมที่ต้องการกรอ เข้าสวมระวิง แล้วดึงเส้นไหมจากเข็ดไหมที่ต้องการกรอ เข้าสวมที่ระวิง แล้วดึงเส้นไหมจากเข็นนั้นผูกติดกับหลอดค้นหรือหลอดพุ่ง เมื่อหมุนวงล้อของไนแกนหลอดจะหมุนทำให้หลอดค้นหรือ ลอดพุ่งที่สวมติดอยู่หมุนดึงเส้นไหมจากระวิงพันติดไปกับหลอดนั้นด้วย โดยกระวิงจะหมุนตามช่วยคลายเส้นไหม ทำให้เส้นไหมไม่พันกัน

อ้างอิงจาก


ผ้าไหมสันกำแพง
 

วิธีการสาวเส้นไหม



  
การสาวเส้นไหม


การสาวเส้นไหม
            1.  ต้มน้ำให้ร้อนประมาณ 70-80 C แล้วใส่รังไหมลงไปประมาณ 40-50รังเพื่อให้ความร้อนจากน้ำช่วยละลาย Serricin (โปรตีน) ที่ยึดเส้นไหม
           2.  ใช้ไม่พายเล็กแกว่งตรงกลางเป็นแฉกคนรังไหมกดรังไหมให้จมน้ำเสียก่อน
          3. เมื่อรังไหมลอยขึ้นจึงค่อยๆตะล่อมให้รวมกันแล้วต่อยๆดึงเส้นใยไหมออกมาจะได้เส้นใยไหมซึ่งมีขนาดเล็กมากรวมเส้นใยไหมหลายๆเส้นรวมกัน
          4. ดึงเส้นไหม โดยให้เส้นไหมลอดออกมาตามแฉกไม้ ซึ่งจะทำให้ได้เส้นไหมที่สม่ำเสมอและรังไหมไม่ไต่ตามมากับเส้นไหม เส้นไหมที่สาวได้ จะผ่านไม้หีบขึ้นไปร้อยกันรอกที่แขวนหรือ พวงสาวที่ยึดติดกับปากหม้อ แล้วดึงเส้นไหมใส่กระบุง
          5. คอยเติมรังไหมใหม่ลงไปในหม้อต้มเป็นระยะๆ
          6. รังไหมจะถูกสาวจนหมดรังเหลือดักแด้จมลงก้นหม้อแล้วจึงตักดักแด้ออก